Maciej z Grochowa- kcyński wikariusz, sporządził pierwszy zapis Bogurodzicy w 1407 roku. Rękopis pieśni odnaleziono przypadkiem, tekst był bowiem zapisany na karcie przyklejonej do wewnętrznej strony okładki księgi z łacińskimi kazaniami autorstwa wikariusza. 2 września 2008 r. w Kcyni odsłonięto replikę przekazu "Bogurodzicy". 6 grudnia 2009 r. z kolei miała miejsce emisja dukata lokalnego "4 Kcynie", którego motywem przewodnim było 600-lecie sporządzenia pierwszego rękopiśmiennego zapisu "Bogurodzicy".
Błogosławiona Maria Karłowska „Pasterka”- urodziła się 04.09.1865 w majątku Słupówka (dzisiaj Karłowo w gminie Kcynia). Była jedenastym dzieckiem rodziny ziemiańskiej, jednakże większość swojego dzieciństwa i młodości spędziła w Poznaniu. Przełomowym rokiem w życiu Marii był 1882 r., w którym złożyła śluby dozgonnej czystości, w tym roku także zmarli jej rodzice. Po ich śmierci rozpoczęła kurs kroju i szycia w Berlinie. Następnie została zatrudniona przez swoją siostrę jako instruktorka w pracowni haftu i szycia. Dzięki swojemu usposobieniu i pobożności zdobyła szacunek swoich podopiecznych. Od tego momentu Maria zaczęła swoją działalność charytatywną wśród ubogich, a zwłaszcza wśród młodych dziewczyn. W 1894 roku założyła Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej. Po wielu trudnościach, w pierwszym Zakładzie Dobrego Pasterza w Poznaniu, Maria Karłowska zaczęła zdobywać coraz większą liczbę fundatorów, dzięki którym Zakład przeniesiono do podpoznańskich Winiar. W 1902 roku złożyła śluby zakonne, a nowe zgromadzenie zostało zatwierdzone w 1909 roku. Matka Maria Karłowska od tego momentu, zakłada łącznie dziewięć domów opieki, gdzie Siostry Pasterki za wzorem Jezusa Dobrego Pasterza pomagały potrzebującym dziewczętom. Maria Karłowska zmarła w opinii świętości 24 marca 1935 r. w Pniewitem na Pomorzu. 6 czerwca 1997 r. Jan Paweł II podczas swojej wizyty w Zakopanem ogłosił ją błogosławioną.
Stanisław Klawitter o. Efrem - żył w latach 1894-1970, syn rzemieślnika Franciszka i Kamieńskiej Katarzyny. Brał udział w strajku dzieci walczących z władzami pruskimi o możliwość odmawiania pacierza w języku polskim. Od 1911 r. studiował malarstwo i plastykę w Berlinie, a także w szkole artystycznej w Beuron. Następnie został powołany do wojska pruskiego i walczył na froncie francuskim (m.in. pod Marną). Przeniesiony do Wrocławia za krytykę władz pruskich, które podpaliły katedrę w Remis. Tam został strażnikiem w więzieniu i poznał kapucyna o. Efrema Fason z Belgii, z którym się zaprzyjaźnił. Po wojnie, pod jego wpływem, wstąpił do prowincji krakowskiej Zakonu Kapucynów. Święcenia kapłańskie otrzymał 4.10.1925 r. (dzień św. Franciszka) z rąk samego kardynała Dezydery Józefa Mercier, który sfinansował jego kolejne studia artystyczne w Lowanium. Władał ośmioma językami. Swoimi pracami rzeźbiarskimi zdobył wielkie uznanie w Belgii, a także stworzył wiele prac malarskich i graficznych.
Jan Czochralski- urodził się 23 października 1885 r. w Kcyni. Pochodził z rodziny wielodzietnej, jego ojciec był stolarzem i cenionym twórcą stylowych mebli. Zgodnie z wolą ojca Jan miał zostać nauczycielem i uczęszczał do seminarium nauczycielskiego w Kcyni. W wieku 16 lat opuścił Kcynię i po kilkuletnim pobycie w Krotoszynie, w roku 1904 znalazł się w Berlinie. Zanim rozpoczął studia, nauczył się teorii praktyki chemicznej w jednej z berlińskich aptek. Od 1906 r. pracował już w laboratoriach niemieckich fabryk. W roku 1910 ożenił się z berlińską pianistką holenderskiego pochodzenia Margueritą Hasse. W roku 1916 dokonał swojego odkrycia - wymyślił genialny sposób hodowania dużych kryształów metali i półprzewodników. Wyprzedził tym pomysłem całą epokę. Jego metoda (zwana metodą Czochralskiego) znalazła praktyczne zastosowanie dopiero w latach 50- tych, a dziś bez niej nie mogłaby się obejść cała światowa elektronika. I wojna światowa nie przerwała działalności badawczej. Profesor przeniósł się do Frankfurtu nad Menem, gdzie w roku 1924 po wieloletnich wysiłkach opatentował bezcynowy stop łożyskowy dla kolejnictwa zwany metalem B. Metal B pozwolił na ogromne oszczędności w przemyśle kolejowym. Czochralskiemu przyniósł sławę i pieniądze. W 1925 r. został przewodniczącym Niemieckiego Towarzystwa Metaloznawczego. 4 lata później na zaproszenie prezydenta I. Mościckiego powrócił do Polski, gdzie powierzono mu organizację Instytutu Metalurgii i Metaloznawstwa Politechniki Warszawskiej. Także w 1929 Czochralski uzyskał najwyższą godność akademicką - doktorat honorowy Politechniki Warszawskiej. Dorobek naukowy Jana Czochralskiego stanowi ponad sto publikacji patentów. Aktywnie uczestniczył w życiui działalności polskich towarzystw naukowych i kulturalnych. W okresie II wojny światowej prowadził Zakład Badań Materiałów wykonując zlecenia niemieckiej armii. Ta działalność stała się podstawa do oszczerstw o zdradę ojczyzny. Z powodu tych oszczerstw po wojnie Czochralski spędził kilka miesięcy w więzieniu. Do końca życia środowisko naukowe nie chciało go przyjąć do swego grona. W 1946 powrócił do Kcyni, gdzie prowadził małą firmę farmaceutyczną BION. Zmarł 22 kwietnia 1953 r. w poznańskim szpitalu i został pochowany w rodzinnym grobowcu w Kcyni. 29 czerwca 2011 r. Senat Politechniki Warszawskiej uchwałą nr 338/XLVII/2011 przywrócił dobre imię prof. Jana Czochralskiego. To był znaczący moment na drodze właściwego docenienia osiągnięć nakowych profesora z Kcyni. Senat uczelni, po zapoznaniu się m.in. z dokumentami archiwum państwowego, doceniając wybitne w skali światowej osiągnięcia będące podstawą nadania Mu w 1929 r. tytułu doktora honoris causa Politechniki Warszawskiej, w związku z ujawnionymi dokumentami potwierdzającymi Jego patriotyczną postawę w okresie II Wojny Światowej uznał za konieczne przywrócenie Jego dobrego imienia, podważonego w Politechnice Warszawskiej w 1945 r. Gmina Kcynia poprzez swoje działania przyczyniała się wielokrotnie do dobrej promocji osoby profesora m.in. poprzez nadanie Szkole Podstawowej w Kcyni imienia Jana Czochralskiego, emisję bonu miejskiego "10 Eurokcyń" z podobizną profesora Czochralskiego, organizację sesji popularno-naukowych czy publikacje. Sejm RP Uchwałą z dnia 7 grudnia 2012 r. ustanowił rok 2013 Rokiem Jana Czochralskiego. W sześćdziesiątą rocznicę śmierci Jana Czochralskiego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej postanawia oddać hołd jednemu z najwybitniejszych naukowców współczesnej techniki, którego przełomowe odkrycia przyczyniły się do światowego rozwoju nauki. Odkryta przez niego metoda otrzymywania monokryształów, nazwana od jego nazwiska metodą Czochralskiego, wyprzedziła o kilkadziesiąt lat swoją epokę i umożliwiła rozwój elektroniki. Dziś wszelkie urządzenia elektroniczne zawierają układy scalone, diody i inne elementy z monokrystalicznego krzemu, otrzymywanego właśnie metodą Czochralskiego. Wkład polskiego uczonego prof. Jana Czochralskiego w dziedzinę światowej nauki oraz techniki został doceniony przez uczonych świata, którzy zaczęli korzystać z jego najważniejszego wynalazku. Wynalazku bez którego trudno byłoby funkcjonować w XXI wieku. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłasza rok 2013 Rokiem Jana Czochralskiego - brzmi tekst uchwały.
Klara Prillowa - urodziła się 11 lutego 1907 r. w Bydgoszczy. Jej rodzicami byli Maksymilian Gackowski i Wanda z d. Nowakowska. Rodzina mieszkała w Poznańskiem w kilku miejscowościach: w Miłosławiu, w Środzie, w Grodzisku Wlkp oraz Zbąszynie. Tu Klara ukończyła siedmioklasową szkołę powszechną. Następnie rodzice przenieśli się do Bydgoszczy, gdzie ojciec pracował jako zecer w drukarni. Już we wczesnym dzieciństwie ujawniły się zdolności i zainteresowania artystyczne - rzeźbiarskie i muzyczne. Te ostatnie sprawiły, że rodzice postanowili uczyć ją gry na skrzypcach. Miała wówczas 10- 12 lat, ogromny zapał do nauki i niewątpliwie duży talent połączony z absolutnym słuchem. Rok 1927 to początek działalności twórczej. W roku 1930 Klara Gackowska wyszła za mąż za Pawła Prilla, który był mistrzem malarskim i w Kcyni prowadził warsztat. W 1937 r. na świat przyszedł syn, któremu z tradycją rodzinną dano na imię Maksymilian (jak ojciec, brat i dziad Klary), pięć lat później urodziła się córka Jadwiga. W podwórzu swojego domu Klara urządziła niewielką pracownię rzeźbiarską - tu przygotowywała i nagromadzała glinę, lepiła i suszyła figurki. Jej pracom często towarzyszyły dzieci z sąsiedztwa i koledzy syna. W grudniu 1948 r. Prillowa zaczęła naukę w Państwowym Ognisku Kultury Plastycznej w Bydgoszczy. W Ognisku uczono wielu przedmiotów artystycznych m.in. historii sztuki, kompozycji, malarstwa, rysunku i rzeźby. Ognisko ukończyła w 1951 r. z wynikiem bardzo dobrym i powróciła do swoich dotychczasowych prac i obowiązków. Na ten okres przypada również poznanie prof. dr Marii Znamierowskiej- Prufferowejkierownika działu etnograficznego Muzeum Pomorskiego w Toruniu. Jako pierwsza nie tylko otoczyła opieką twórczość rzeźbiarki z Kcyni, ale także ukazała ją w środowisku etnografów i prace jej wystawiła w toruńskim muzeum. Fakt, że 30 listopada 1953 r. na stałej ekspozycji sztuki ludowej Polski Północnej w toruńskim muzeum znalazły się figurki Klary Prillowej, miał wielkie znaczenie w jej dalszych działaniach twórczych. Drugą osobą, która wywarła ogromny wpływ na życie artystki, była redaktorka Rozgłośni Bydgoskiej Polskiego Radia, Anna Jachnina. Wraz z kolegą radiowcem, gromadziła materiał dotyczący życia kulturalnego na wsiach i miasteczkach, i przywracała ludzkiej pamięci stare zwyczaje i obrzędy ludowe. Klara Prillowa była już wtedy znana w Kcyni ze swej działalności społecznej, miała także osiągnięcia artystyczne- jej prace były eksponowane na wystawach. Klara Prillowa poświęciła również wiele czasu gromadzeniu przedmiotów kultury ludowej Pałuk oraz zapisywaniu tekstów i melodii pieśni tego regionu. Odbywała piesze wędrówki do pałuckich wsi i próbowała odszukać przedmioty kultury materialnej i sztuki ludowej. Ok. roku 1952 została członkiem Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, a później założyła Koło Miłośników Pałuk w Kcyni. Prillowa zapisując teksty pieśni i melodie podczas tych wędrówek, odszukiwała ludzi, którzy niegdyś grali w kapelach ludowych. Zapraszała ich do swojego domu i tam odbywały tańce, śpiewy, a także opowiadano o dawnych weselach, różnych zwyczajach. Z czasem, gdy zabrakło miejsca w domu, artystka zaczęła się starać o lokal na świetlicę. Otwarcie Świetlicy Regionalnej nastąpiło 8 grudnia. Zaczął się nowy okres w życiu Klary- została kierowniczką świetlicy. Miała wiele planów, chciała pracować i rozwijać się. Otwarcie świetlicy było wielkim wydarzeniem w życiu miejscowej społeczności, uczestniczyli w nim mieszkańcy miasta i okolicznych wiosek oraz władze miasta, powiatu i województwa. W świetlicy pracować zaczęło 14 zespołów. Wszystkie prowadziła Prillowa. Pierwsze lata pracy w świetlicy to okres intensywnych działań- codziennych ćwiczeń i wyjazdów na koncerty i przeglądów, to czas pierwszych sukcesów. Ten udany start Klary Prillowej, jej kapeli i zespołów był możliwy dzięki zaangażowaniu nie tylko samej artystki, ale także starszych ludzi, którzy gromadzili się w świetlicy. W 1957 r. kapela dała 3 publiczne koncerty z okazji święta 1 Maja, 22 Lipca oraz powiatowych dożynek. Pod koniec 1958 w Kcyni odbyła się impreza kulturalna, jaką było otwarcie wystawy pałuckiej sztuki ludowej. Była ona rezultatem penetracji terenowych prowadzonych przez Klarę Prillową i przez mgr Halinę Mikułowską, etnografa z Torunia. W maju 1959 Zespół odniósł sukces na II Ogólnopolskim Przeglądzie Kapel, Zespołów Estradowych, Tanecznych i Solistów- zdobył pierwsze miejsce w eliminacjach wojewódzkich. Drugim ważnym wydarzeniem roku 1961 było przygotowane przez Klarę Prillową dla swego miasta widowisko pt. „Wesele pałuckie”. W styczniu 1963 r. powołane zostało w Szubinie Kujawsko- Pałuckie Towarzystwo Kulturalne jako oddział KPTK w Bydgoszczy. Klara została wiceprezesem tego oddziału. Październik 1965 r. zapisał się w dziejach świetlicy koncertem Zespołu „Pałuki” w Teatrze Kameralnym w Bydgoszczy. W maju 1967 r. Prillowa otrzymuje odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”. W roku 1970 Telewizja Polska nagrywa w świetlicy dwie audycje o twórcach ludowych, muzyce i tańcach pałuckich. W 1972 r. miał miejsce pierwszy wyjazd Zespołu na zagraniczny festiwal. 3 stycznia 1977 r. Klara Prillowa uległa wypadkowi. Złamana noga wymagała wielomiesięcznej rekonwalescencji. Większość tego czasu spędziła u syna w Poznaniu. W wieku 71 lat przeszła na emeryturę i zamknęła swój okres pracy zawodowej. Był to najtrudniejszy etap w jej życiu. W 1978 r. nazwisko Klary Prillowej pojawiło się na pierwszych stronach gazet, otrzymała bowiem medal i nagrodę im. Oskara Kolberga. To wyróżnienie otrzymywali najwybitniejsi artyści ludowi oraz ludzie, którzy przyczynili się do ochrony i rozwoju sztuki ludowej. Nawet, gdy przebywała poza Kcynią odwiedzali ją liczni znajomi, etnografowie poszukiwali u niej informacji o pałuckiej sztuce ludowej. Choć otoczona serdeczną opieką swoich dzieci, tęskniła za Kcynią. W niej czuła się najbardziej u siebie, tu byli ludzie, z którymi się zżyła. Tu także zmarła 8 października 1991 r.
Stefan Boguszyński – twórca ludowy z Kcyni. Urodził się w 7 lipca 1916 r. w Próchnowie koło Margonina w dawnym powiecie chodzieskim. W 1938 r. rodzina Boguszyńskich przeprowadziła się do Stalówki koło Kcyni na własne gospodarstwo rolne. 16 lutego 1939 r. został wcielony do 8 Pułku Artylerii Ciężkiej w Toruniu – walczył pod Jabłonowem Pomorskim, Gąbinem, Kutnem i Łowiczem. 15 września dostał się do niewoli – przebywał w obozie w Mepen oraz Falinagsbostel. Dzięki staraniom rodziny, jako jedyny żywiciel rodziny wrócił do Kcyni i 27 kwietnia ożenił się z Heleną Lemiesz. Początkwo pracował w kcyńskiej olejarni, od grudnia 1946 r. rozpoczął pracę w zawodzie listonosza, któremu pozostał wierny aż do przejścia na emeryturę. Realizował się także społecznie – prowadząc w zakładzie poprawczym szkółkę rzeźbiarską, pełniąc od 1988r. funkcję wiceprzewodniczącego bydgoskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Swoją przygodę z rzeźbą zaczął dość wcześnie – jako dziesięciolatek podczas wypasania krów w rodzinnej miejscowości. Wyrastając z tradycji rzeźby sakralnej początkowo rzeźbił krzyże, figurki świętych. W pełni skrzydła artystycznego rozwoju zaczął rozwijać pracując zawodowo na kcyńskiej poczcie, gdzie w wolnych chwilach poświęcał się swojej pasji. W roku 1950 stworzył rzeźbę - krzyż z ukrzyżowanym Chrystusem, który został osadzony we wnęce poklasztornego kościoła w Kcyni. Ta właśnie rzeźba zwróciła uwagę toruńskiej etnografii na ślad artysty. Tematy do swojej twórczości artysta czerpał z najbliższego otoczenia, obserwując wieś, naturę, a także z biblistyki, dawnej sztuki, przetwarzając nabyte treści w formę znamienną tylko dla siebie. Początek prawdziwej kariery został zapoczątkowany podczas zorganizowanej przez Klarę Prillową w grudniu 1958 r. pierwszej wystawy sztuki ludowej Pałuk. Boguszyński był twórcą niezwykle aktywnym – brał udział we wszystkich ważniejszych konkursach m.in. Kopernik w rzeźbie ludowej, Wielcy Polacy, Wisła w sztuce ludowej. Prezentował swoje dzieła na różnych kiermaszach, jarmarkach i targach m.in. w Płocku, Toruniu, Poznaniu, Krakowie, Warszawie. Po przejściu na emeryturę zapoczątkował nowy okres w swoim życiu, mianowicie zaczął rzeźbić pracochłonne rzeźby pomnikowe m.in. Światowida dla ATR w Bydgoszczy, Powstańca Wielkopolskiego dla Żnina, Matkę Polkę dla Szubina, Kazimierza Grudzielskiego, Jana Pawła II i Maksymiliana Kolbe dla Kcyni. Rzeźbienie była dla Boguszyńskiego sposobem na życie, szansą osiągania poczucia własnej wartości i jedyną drogą do pełni samorealizacji, zadowoleniem z każdego dnia, wewnętrzną koniecznością, możliwością pokazywania różnych zawodów, sytuacji dnia codziennego. Ale co najważniejsze – okazją do tchnięcia w nią olbrzymiego optymizmu. Wiesława Wolna w następujący sposób charakteryzuje rzeźby Boguszyńskiego: - artysta wykorzystuje naturalną linię drewna, jego sęk, odgałęzienia, nieregulowane zakończenia, krzywizny i deformacje, podporzadkowuje je własnej wizji i stwarza dzieła pełne wyrazu, przejmujące, szczere, niezwykle ekspresyjne. I choć powraca często do tych samych tematów, nigdy nie powiela prac znajdując w każdym kolejnym kawałku drewna zaczątek nowego kształtu i odrębny wyraz. Boguszyński został uhonorowanymi licznymi wyróżnieniami m.in. odznaką dla zasługi w rozwoju województwa poznańskiego, odznaką zasłużony działacz kultury. Jego dorobek artystyczny jest bardzo duży i różnorodny. Artysta tworzył kameralne rzeźby pełne, płaskorzeźby oraz większe formy: figury kościelne i kompozycje plenerowe. Jego rzeźby znajdują się w licznych placówkach w kraju i za granica m.in. w Muzeum Etnograficznym w Krakowie, Muzeum Narodowym w Poznaniu, Muzeum Etnograficznym w Toruniu. Stefan Boguszyński zmarł 3 marca 1996 r., pochowany został na kcyńskim cmentarzu.(więcej w książce Pałuki – ludzie. Wydarzenia, miejsca. Wybrane zagadnienia z przeszłości regionu, Szubin 2007).
